تعریف مقاومت
تعریف مقاومت
همانطور که از اسم مقاومت ها مشخص است، وظیفه آن، جلوگیری در برابر جریان الکتریکی است و هر چه مقدار آن بیشتر باشد، بیشتر در برابر جریان از خود مقاومت نشان می دهد.
مقاومت ها به طور کلی دو وظیفه در مدار ها دارند:
۱. کاهش جریان الکتریکی
۲. کاهش ولتاژ الکتریکی
جنس مقاومت ها معمولا از فلز و کربن تشکیل شده اند. آنها طوری طراحی شده اند که همواره یک مقدار ثابت داشته باشند و به جای عبور کامل جریان ، مقداری از آن را به حرارت تبدیل کند. هر چه عدد آن بیشتر باشد ، حرارت تولید شده بیشتر و در نتیجه مقدار جریان عبوری نیز کاهش می یابد. با این که این حرارت به صورت تلفات بوده و هیچ گونه فایده ای برای مدار ندارد، اما با این حال مقاومت یک قطعه مهم و پرکاربرد در مدارات الکترونیکی به حساب می آید.
نکته: تنگستن یک نوع فلز است که مقاومت بسیار بالایی در برابر جریان الکتریکی داشته و در اثر عبور جریان از آن، داغ شده و از خود نور ساطع می کند. از این فلز در لامپ های رشته ای استفاده می کنند.
انواع مقاومت ها
- مقاومت های ثابت
- مقاومت های متغیر
- مقاومت های مخصوص
مقاومت های ثابت عمومیت زیادی داشته و بیشترین مصرف را دارند. از این نوع در بسیاری از مدارات الکترونیکی جهت مراقبت در برابر جریان زیاد، استفاده می شود.
مقاومت های متغیر دارای مکانیزمی هستند که می توان میزان مقدار آن ها در برابر جریان الکتریکی را کنترل نمود. این نوع مقاومت ها را می توانید در تنظیم صدای وسایل رادیویی پیدا کنید. یک نوع دیگر مقاومت متغیر، پتانسیومتر نام دارد که می توان مقدار مقاومت آن را با تنظیم پیچی که بر روی آن قرار دارد ، کنترل کنید.
در شاخه مقاومتهای مخصوص، دونوع مهم و شناخته شده داریم. مقاومت های نوری (LDR) و مقاومت های ترمیستوری. مقاومت های نوری،نوعی از مقاومتها هستند که در برابر شدت نور دریافتی به آن ها ، مقدار مقاومتشان تغییر میکند. این نوع مقاومت در فتوسل ها استفاده شده است. به همین شکل مقاومت های ترمیستوری در برابر دمای محیط مقدارشان تغییر می کند.
اندازه گیری مقاومت ها
واحد اندازه گیری مقاومت اهم است که معمولا با علامت Ω که یک حرف یونایی است نشان داده می شود. یک واحد از اهم مقدار بسیار اندکی از مقاومت است و معمولا در مدارات الکتریکی از مقاومت های بالاتر استفاده می شود که برای راحتی در خواندنشان ، آن ها را در واحد های هزار تایی و میلیونی که به ترتیب با کیلو اهم (kΩ ۱۰۰۰ Ω) و مگا اهم (MΩ ۱۰۰۰,۰۰۰ Ω) نامیده می شوند ، نمایش می دهند.
شناختن مقاومت ها از روی ظاهرشان
مقاومت های الکتریکی معمولا از نظر اندازه با هم یکسان هستند اما تفاوت ظاهری آنها در رنگ های روی آن می باشد. رنگ های روی مقاومت نمایانگر میزان آن می باشند.
نحوه خواندن مقاومتهاییُ که دارای سه رنگ در ابتدا و یک رنگ طلایی در انتهای آن می باشند، این صورت است:
هر رنگ بیانگر یک عدد می باشد که به شرح زیر است:
۰ سیاه
۱ قهوه ای
۲ قرمز
۳ نارنجی
۴ زرد
۵ سبز
۶ آبی
۷ بنفش
۸ خاکستری
۹ سفید
دو عدد اول روی مقاومت برابر دو عدد متناسب اول مقاومت هستند. مثلا قرمز و بنفش به ترتیب معادل ۲ و ۷ هستند. عدد سوم بیانگر تعداد صفر هایی است که قرار است بعد از مقادیر ابتدایی بیایند. مثلا اگر رنگ سوم قهوه ای باشد، یک صفر در جلوی مقادیر اول و دوم قرار می گیرد. بنابراین مقدار مقاومت مثال ما برابر ۲۷۰ Ω می باشد.
مقدار واقعی مقاومت ها معمولا به طور کاملا دقیق نبوده و مقدار بسیار کمی خطا در اندازه گیری شان وجود دارد. عدد چهارم مقدار خطا یا تلرانس در اندازه گیری بوده و در اکثر اوقات به رنگ طلایی و مقدار آن ۵ درصد می باشد. یعنی ممکن هست مقدار اندازه گیری شده مقاومت با مقدار نامی آن اختلافی برابر ۵ درصد مقدار نامی داشته باشند.
معمولا مقاومت ها به صورت ۴ بانده می باشد. به طور مثال مقاومتی که به ترتیب دارای رنگ های قهوه ای ، سیاه و نارنجی باشد ، مقداری برابر ۱۰,۰۰۰ Ω یا به بیانی دیگر برابر ۱۰ kΩ می باشد.
| طلایی (خطا) | نارنجی | سیاه | قهوه ای | |||
| ۱۰۰۰۰ اهم با ۵% خطا | = | ۵% | ۱۰۰۰ | × | ۰ | ۱ |
بر خلاف LED ها ، مقاومت ها دارای سر مثبت و منفی نیستند. در نتیجه در صورت استفاده از دو سر آن هیچ گونه مشکلی ایجاد نمی شود.
علائم و شماتیک در مدار
در مدارات الکتریکی برای نشان دادن قطعات در شماتیک مدار، از علامت های مخصوص آنها استفاده می شود. برای نشان دادن مقاومت ها از علایم زیر استفاده می شود.
فلزیاب دستی چیست؟
